پولیپ بینی (Nasal Polyp) یک توده نرم و خاکستری رنگ شبیه خوشه انگور و یا قطره اشک می‌باشد که ممکن است در سینوس‌ها و یا حفره بینی ایجاد شود. این توده غیر سرطانی بوده و لمس آن دردناک نیست. بعضی پولیپ‌ها کوچک هستند و فرد متوجه وجود آن‌ها نمی‌شود، اما بعضی دیگر بزرگ بوده و علائمی را به وجود می‌آورد که سبب بروز مشکلاتی برای فرد درگیر می‌شود. عارضه پولیپ ممکن است در هر سن و جنسی ایجاد شود، اما احتمال بروز آن در افراد بالای 40 سال و خانم‌ها بیشتر است. پولیپ بینی معمولا پایه‌دار است و در هر دو طرف بینی ایجاد می‌شود اما ممکن است که تنها در یک سمت بینی نیز به وجود آید.
علت ایجاد پولیپ بینی
هنوز به طور کامل مشخص نیست که پولیپ بینی دقیقا به چه علت ایجاد می‌شود. حساسیت، آلرژی و عفونت‌های مزمن بینی می‌تواند سبب التهاب و تورم مخاط بینی شود که در نتیجه آن مخاط به مرور بزرگ‌تر شده و به شکل نسج اضافه خارج می‌گردد. اما در بعضی افراد نیز دیده شده که التهابات مزمن منجر به بروز پولیب بینی نشده است. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد افرادی که عارضه پولیپ در آن‌ها ایجاد می‌شود نشانگر شیمیایی و واکنش سیستم ایمنی متفاوتی نسبت به سایر افراد دارند.
علائم پولیپ بینی
به منظور توضیح علائمی که پولیپ بینی ایجاد می‌کند، ابتدا باید در خصوص عملکرد بینی و سینوس صحبت کرد. همان طور که می‌دانید حفره بینی دارای مخاط و مو می‌باشد که آلودگی و میکروب هوای تنفس شده را جذب می‌کند و در نتیجه هوای گرم و تمییز وارد دستگاه تنفسی می‌شود. در خصوص عملکرد سینوس‌ها باید گفت که هنوز به صورت کامل مشخص نشده که نقش سینوس‌ها در بدن چیست، اما چند عملکرد برای آن‌ها در نظر گرفته شده است.
اول این که سینوس‌ها به مانند کیسه‌های هوا از چشم‌ها و مغز حفاظت می‌کنند. همچنین هوای اضافی تنفس شده وارد این حفره‌ها می‌شود و در نتیجه در ایجاد گردش هوای مناسب در حفره بینی و تنظیم صدا و حس بویایی موثر هستند.
با ایجاد پولیپ در حفره بینی ممکن است راه تنفسی گرفته شود و علائمی نظیر آبریزش و گرفتگی بینی، کاهش حس بویایی، سردرد و خرناس ایجاد شود. از طرف دیگر گرفتگی بینی منجر می‌شود که فرد از طریق دهان تنفس کند که در این صورت هوای تصفیه نشده وارد دستگاه تنفسی می‌گردد و علاوه بر آن گلو نیز دچار خشکی و سوزش می‌شود. همچنین به صورت طبیعی ترشحات سینوس‌ها از طریق مجرایی در حفره بینی تخلیه شده و از آن جا به ته حلق می‌رود. در صورتی که پولیپ بینی به گونه‌ای باشد که مجاری سینوس بسته شود، ترشحات سینوس‌ها درون آن‌ها تجمع کرده و سینوزیت ایجاد می‌شود.
تشخیص پولیپ بینی
اگر علائم پولیپ بیمار بیش از 10 روز ادامه پیدا کند و مشکلات تنفسی، سردرد شدید و دوبینی برای او ایجاد شود، در این صورت فرد باید به پزشک مراجعه کند. پزشک به راحتی با معاینه بالینی می‌تواند پولیپ را شناسایی کند. در مواردی که پولیپ در سینوس‌ها ایجاد شود و از حفره بینی مشخص نباشد، ممکن است پزشک از اندوسکوپ برای تشخیص استفاده کند. اندوسکوپ یک لوله باریک و انعطاف پذیر است که انتهای آن دوربین و چراغ نصب شده است.
در مواردی نیز برای تعیین محل دقیق پولیپ ممکن است سی‌تی‌اسکن و یا MRI تجویز شود که در این صورت محل پولیپ به صورت نقاط مات نشان داده می‌شود.
در مواردی بیمار ممکن است تصور کند که مبتلا به پولیپ بینی است، اما بعد از معاینه مشخص می‌شود که شاخک‌های تحتانی بینی او متورم شده و راه تنفسی‌اش را مسدود کرده است. پولیپ بینی و تورم شاخک کاملا قابل تفکیک است. پولیپ بینی خاکستری رنگ بوده و با لمس قابل جابه‌جایی است، اما شاخک بینی قرمز رنگ و ثابت است. علاوه بر آن لمس پولیپ دردی ایجاد نمی‌کند اما لمس شاخک دردناک است.
درمان پولیپ بینی
در ابتدا پزشک برای از بین بردن پولیپ از درمان دارویی استفاده می‌کند. درمان دارویی عبارت است از:
• اسپری کورتیکو استروئید که می‌تواند التهابات مزمن بینی را کاهش داده و پولیپ شما را کوچک کند و یا به طور کامل از بین ببرد.
• کورتیکواستروئیدهای خوراکی و یا تزریقی که در صورت موثر واقع نشدن اسپری، تجویز می‌شود و در مدت زمان کوتاهی استفاده می‌گردد زیرا ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند.
• داروهای دیگر که می‌تواند شامل آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت بینی و داروهای ضد حساسیت نظیر آنتی هیستامین برای کنترل آلرژی بیمار باشد.
اگر استفاده از دارو برای از بین بردن پولیپ بینی موثر واقع نشود، پزشک می‌تواند با جراحی اندوسکوپیک پولیپ بینی را بردارد. این جراحی یک عمل سرپایی است که در آن پزشک از یک لوله کوچک برای برداشتن پولیپ استفاده می‌کند. این لوله از طریق سوراخ‌های بینی وارد می‌شود و در نتیجه نیاز به هیچ گونه برش خارجی نیست. اما باید توجه داشت که احتمال عود پولیپ در این روش بالاست چرا که برای از بین بردن پولیپ به صورت کامل، بیماری زمینه‌ای که منجر به ایجاد این عارضه شده است، باید برطرف گردد. عمل اندوسکوپی پولیپ هم با استفاده از بیهوشی موضعی و هم بیهوشی کامل قابل انجام است.
در صورتی که پولیپ با سینوزیت همراه باشد، می‌توان همزمان جراحی اندوسکوپی سینوس نیز انجام داد. همچنین اگر فرد تمایل به انجام جراحی زیبایی بینی نیز دشته باشد، می‌توان همزمان با جراحی اندوسکوپیک پولیپ این عمل را نیز انجام داد.
پیشگیری از پولیپ بینی
به منظور پیشگیری از ابتلا به پولیپ بینی بهتر است که در صورت بروز التهاب و عفونت در بینی آن را برطرف کنید و نگذارید که به شکل مزمن تبدیل شود. همچنین استفاده از دستگاه مرطوب کننده در خانه سبب مرطوب شدن هوای تنفسی می‌شود که در نتیجه آن راه تنفسی نیز مرطوب شده و جریان مخاط بینی راحت‌تر می‌شود. استفاده از شوینده‌های بینی نیز بینی را از آلرژن‌ها و ترکیبات تحریک کننده پاک می‌کند.
نکات مرتبط با پولیپ بینی
علت ایجاد سینوزیت
مخاطی که از طریق سینوس تولید و ترشح می‌شود به واسطه کانال‌های کوچکی به بینی انتقال می‌یابد. در سینوزیت، کانال‌های ذکر شده بسته خواهند شد زیرا پوشش‌های سینوسی دچار التهاب می‌شوند. سینوزیت حاد اغلب در نتیجه سرماخوردگی ایجاد می‌شود و یک عفونت ویروسی است. در موارد نادری عفونت باکتریایی ممکن است این بیماری را ایجاد کند.
انحراف بینی
تیغه بینی، در حالت طبیعی حفره بینی را به دو راه مساوی تقسیم می‌کند. تقسیم فضای حفره بینی به این دلیل است که در صورت یکی بودن آن گردش هوای ایجاد شده ممکن است مانع از تنفس بهینه شود. همچنین دو قسمت بودن راه تنفسی از انتقال عفونت از یک سمت به سمت دیگر جلوگیری می‌کند.
زمانی که انحراف بینی ایجاد می‌شود، تیغه بینی منحرف شده و راه تنفسی در یک سمت بسته‌تر از سمت دیگر می‌شود که این موضوع در عملکرد بینی اختلال ایجاد کرده و سبب بروز مشکلات مربوطه می‌شود.