انسداد و گرفتگی بینی یک عارضه‌ی شایع در بزرگسالان است که به علل مختلف رخ می دهد. تحمل این عارضه برای بسیاری از افراد دشوار است، زیرا آنها مجبور می شوند بیشتر اوقات از طریق دهان نفس بکشند. این موضوع می تواند باعث خشکی بیش از حد حلق و دهان شود. افرادی که از طریق دهان تنفس می کنند معمولاً هنگام غذا خوردن پر سر و صدا هستند. گرفتگی بینی به شدت تحریک کننده است و بر فعالیت طبیعی فرد تأثیر می گذارد. همچنین انسداد و گرفتگی بینی بر حس بویایی و چشایی نیز تأثیر دارد. خر و پف در کسانی که گرفتگی بینی دارند معمول است، زیرا دهان باز باعث حرکت فک پایین به عقب می شود. زبان که به فک پایین متصل است نیز به عقب حرکت می کند و باعث مسدود شدن راه‌های هوایی می شود. انسداد بینی همچنین ممکن است با عطسه و آبریزش بینی (رینیت) همراه باشد. در یک بینی سالم، فرایند چرخه‌ی بینی به این صورت است که با افزایش جریان فشار خون به ساختار بینی، همیشه یکی از مجراهای بینی بازتر از دیگری است و این موضوع به صورت متناوب تغییر می کند. مشکل وقتی به وجود می آید که مجرایی که باید در طی چرخه‌ی بینی باز شود، گرفتگی داشته باشد؛ بنابراین بینی کاملاً مسدود می شود. آلرژی، رطوبت، دمای هوا، استرس و ... همگی می توانند از علل گرفتگی بینی باشند.
انسداد و گرفتگی بینی می تواند باعث ایجاد مشکل در سینوس‌ها شود. سینوزیت حاد یا مزمن، خلط پشت بینی، احساس بوی نامطبوع در بینی و طعم بد در دهان و سرفه‌های خشک مزمن در اثر گرفتگی بینی و آسیب به سینوس‌ها رخ می دهد.
عمل جراحی برای رفع گرفتگی بینی
در مواقعی که مصرف دارو به رفع انسداد بینی کمک نمی کند یا فرد مایل به مصرف دارو به صورت مادام‌العمر نیست، عمل جراحی برای رفع گرفتگی بینی توصیه می شود.
گرفتگی بینی چگونه ایجاد می شود؟
دلایل زیادی برای گرفتگی بینی وجود دارد. سه مورد شایع آن آلرژی یا حساسیت، انحراف تیغه بینی و رینوسینوزیت مزمن است.
گرفتگی بینی ناشی از آلرژی یا حساسیت
در این مورد درمان معمولاً با اسپری‌های ساده‌ی استروئیدی و آنتی‌هیستامین‌ها شروع می شود. اگر اسپری‌های اولیه مشکلی را حل نکردند، مرحله بعدی درمان با قرص‌های حاوی آنتی هیستامین، ضد لکوترین ها یا استروئیدها است. تزریق استروئید می تواند در شرایط مزمن مانند وجود پولیپ بینی انجام شود. اجتناب از آلرژن (چیزی که در واقع به آن حساسیت دارید) یک قسمت حیاتی از درمان است؛ بنابراین آزمایش آلرژی در این زمینه بسیار مهم است. با شناسایی مواردی که باعث ایجاد حساسیت می شوند و دوری از آنها امکان بروز گرفتگی بینی ناشی از حساسیت نیز کاهش می یابد.
گرفتگی بینی ناشی از ضربه
آسیب به بینی ممکن است باعث انحراف تیغه‌ی بینی شود. این آسیب ممکن است در سنین خیلی کم و یا حتی هنگام تولد در کانال تولد برای بینی اتفاق بیفتد. هر چقدر سن فرد افزایش می یابد علایم انحراف تیغه‌ی بینی بیشتر بروز پیدا می کند. گرفتگی و انسداد بینی می‌تواند ناشی از این مسئله باشد.
گرفتگی بینی به علت مشکلات سینوس‌ها
مخاط تولید شده در سینوس‌ها توسط مجراهایی وارد حفره‌ی بینی شده و از طریق حلق دفع می شود. در صورتی که در مسیر این مجراها انسدادی وجود داشته باشد تخلیه‌ی مخاط با اشکال مواجه می شود و باعث ایجاد عفونت در سینوس‌ها و بروز سینوزیت می شود. به مرور زمان با وجود سینوزیت مزمن ممکن است گرفتگی بینی نیز ایجاد شود.
درمان گرفتگی بینی
سینوپلاستی با بالون
این نوع سینوپلاستی یک روش جراحی آندوسکوپی است که در آن با استفاده از سوندهای کوچکی دهانه‌ی سینوس‌ها را بزرگ‌تر می کنند تا عمل تخلیه‌ی مخاط راحت‌تر انجام شود. با گسترده‌تر شدن این مجراها احتمال از بین رفتن سینوزیت و در نتیجه گرفتگی بینی وجود دارد.
سپتوپلاستی برای درمان گرفتگی بینی
در جراحی سپتوپلاستی انحراف تیغه‌ی میانی بینی اصلاح می شود. روش این جراحی به این صورت است که در یک سمت بینی شکافی ایجاد می شود و جراح به تیغه‌ی بینی دسترسی پیدا می کند سپس لایه‌ی مخاطی را برداشته و اصلاحات لازم را در غضروف‌ها و استخوان تیغه‌ی بینی اعمال می کند. به این ترتیب تیغه‌ی بینی در محل درست خود قرار می‌گیرد. این جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می شود و مدت آن یک ساعت می باشد. تا یک هفته پس از جراحی ممکن است مجراهای بینی تورم داشت باشند اما این تورم به مرور از بین می رود. به صورت کلی کبودی و تورم صورت از عوارض این جراحی نمی باشند. اگر سپتوپلاستی همراه با عمل زیبایی بینی نباشد، برش و جای زخمی خارج از بینی وجود نخواهد داشت. فرد همان روز بعد از جراحی مرخص می شود و دو الی سه روز بعد می تواند به کار خود برگردد.
توربینوپلاستی یا جراحی شاخک‌های بینی برای درمان گرفتگی بینی
درون حفره‌ی بینی برجستگی‌های استخوانی وجود دارد که روی آنها را لایه‌ی مخاط پوشانده است. به این برجستگی‌ها شاخک‌های بینی گفته می شود. در چرخه‌ی طبیعی بینی، هر چند ساعت یک‌بار شاخک‌های یک سمت بینی بزرگ‌تر شده و شاخک‌های سمت دیگر جمع می شوند. ب دلایل مختلفی از جمله آلرژی یا عفونت ممکن است این شاخک‌ها بزرگ و متورم شده و باعث گرفتگی بینی شوند. دو روش برای کوچک کردن شاخک‌های بینی وجود دارد. در روش اول قسمت کوچکی از شاخک بینی توسط جراحی بریده می شود و یا با استفاده از لیزر سوزانده می شود. مهارت جراح در این عمل بسیار مهم است زیرا حذف قسمتی از شاخک باید به صورتی باشد که به عملکرد آن آسیبی وارد نشود. در غیر این صورت ممکن است عوارض ناخوشایندی برای فرد ایجاد شود. در روش دوم، جراح مخاط را بلند کرده و قسمتی از استخوان زیر آن را حذف می کند. این روش دائمی‌تر است زیرا استخوان دوباره رشد نمی‌کند و احتمال عود مجدد در آن بسیار کمتر است. از طرفی چون مخاط بینی حذف نمی شود احتمال بروز عوارضی مانند سندروم بینی خالی نیز کاهش پیدا می کند. در جراحی شاخک بینی از تامپون استفاده نمی شود. پس از یک هفته، تورم ناشی از جراحی به مرور کاهش یافته و تنفس از طریق بینی بسیار راحت‌تر می شود.
نکات مرتبط با گرفتگی بینی
انحراف بینی
تیغه بینی، در حالت طبیعی حفره بینی را به دو راه مساوی تقسیم می‌کند. تقسیم فضای حفره بینی به این دلیل است که در صورت یکی بودن آن گردش هوای ایجاد شده ممکن است مانع از تنفس بهینه شود. همچنین دو قسمت بودن راه تنفسی از انتقال عفونت از یک سمت به سمت دیگر جلوگیری می‌کند.
زمانی که انحراف بینی ایجاد می‌شود، تیغه بینی منحرف شده و راه تنفسی در یک سمت بسته‌تر از سمت دیگر می‌شود که این موضوع در عملکرد بینی اختلال ایجاد کرده و سبب بروز مشکلات مربوطه می‌شود.
پولیپ بینی
پولیپ بینی (Nasal Polyp) یک توده نرم و خاکستری رنگ شبیه خوشه انگور و یا قطره اشک می‌باشد که ممکن است در سینوس‌ها و یا حفره بینی ایجاد شود. این توده غیر سرطانی بوده و لمس آن دردناک نیست. بعضی پولیپ‌ها کوچک هستند و فرد متوجه وجود آنها نمی‌شود، اما بعضی دیگر بزرگ بوده و علائمی را به وجود می‌آورد که سبب بروز مشکلاتی برای فرد درگیر می‌شود. عارضه پولیپ ممکن است در هر سن و جنسی ایجاد شود، اما احتمال بروز آن در افراد بالای 40 سال و خانم‌ها بیشتر است. پولیپ بینی معمولا پایه‌دار است و در هر دو طرف بینی ایجاد می‌شود اما ممکن است که تنها در یک سمت بینی نیز به وجود آید.
