با توجه به این که انحراف بینی یک اختلال شایع است و در درصد زیادی از مردم دیده میشود (به طور تقریبی 80%)، مسئلهای مهم و قابل بحث به شمار میآید. زمانی که صحبت از انحراف بینی میشود، اولین چیزی که به ذهن عموم خطور میکند، گرفتگی بینی است. هرچند گرفتگی بینی از عوارض اصلی انحراف بینی است، اما این عارضه باعث بروز مشکلات دیگری نظیر سردرد و یا عفونت سینوس نیز میشود.
در بعضی موارد نیز فردی ممکن است دچار این عارضه باشد، اما هیچ علائم مرتبطی نداشته و چه بسا اصلا متوجه عارضه خود نشود. بنابراین هرچند انحراف بینی در افراد بسیاری وجود دارد، اما همه موارد آن ارزش کلینیکی ندارد.
در این مقاله در خصوص انحراف بینی و موارد مرتبط با آن صحبت شده است.
ساختار تیغه بینی
تیغه بینی ساختاری نازک به اندازه 1 الی 2 میلیمتر است که در بخش جلویی از غضروف و در بخش پشتی از استخوان ساخته شده است. غضروف در عین این که میتواند استحکام داشته باشد به مراتب از استخوان نرمتر و انعطاف پذیرتر است.
غضروفی بودن بخش جلویی تیغه باعث میشود که قسمت جلویی بینی ثابت نباشد و اندک تحرکی بتواند داشته باشد. علاوه بر آن غضروفی بودن این ناحیه سبب میشود که بینی در برابر ضربه مقاوت بیشتری نشان دهد.
روی تیغه بینی همچنین یک لایه مخاطی نازک قرار میگیرد که در بهبود کیفیت خونرسانی و تنفس نقش به سزایی دارد.
عملکرد تیغه بینی
تیغه بینی، در حالت طبیعی حفره بینی را به دو راه مساوی تقسیم میکند. تقسیم فضای حفره بینی به این دلیل است که در صورت یکی بودن آن گردش هوای ایجاد شده ممکن است مانع از تنفس بهینه شود. همچنین دو قسمت بودن راه تنفسی از انتقال عفونت از یک سمت به سمت دیگر جلوگیری میکند.
زمانی که انحراف بینی ایجاد میشود، تیغه بینی منحرف شده و راه تنفسی در یک سمت بستهتر از سمت دیگر میشود که این موضوع در عملکرد بینی اختلال ایجاد کرده و سبب بروز مشکلات مربوطه میشود.
علت انحراف بینی
انحراف بینی ممکن است به دلایل تکاملی و ارثی ایجاد شود که در نتیجه آن تفاوت ژنهای گرفته شده از پدر و مادر و یا تفاوت رشد قسمتهای مختلف بینی (عضروف، پوست، استخوان و ...) موجب انحراف میشود. همچنین مشکلات فک و صورت و دهان نیز میتواند سبب ایجاد فشار بر بینی و کج شدن تیغه بینی شود.
ضربه از عوامل دیگر موثر در انحراف بینی است. ضربه ممکن است در سن کم و و یا در بزرگسالی به بینی وارد شود که در هر دو دوره میتواند سبب انحراف تیغه بینی شود.
علائم و نشانههای انحراف بینی
از علائم انحراف بینی میتوان به عفونت سینوس، خر و پف کردن، خونریزی بینی، گرفتگی بینی، سردرد و اختلال در تنفس اشاره کرد. همچنین با توجه به اینکه در این عارضه راه تنفسی در یک سمت بینی محدود میشود، تخلیه سینوس ممکن است به سختی انجام شود. در بعضی موارد نیز ممکن است بر اثر انحراف بینی، حس بویایی فرد دچار اختلال شود. از علائم غیر شایع نیز میتوان به آپنه در خواب اشاره کرد که طی آن فرد برای مدتی در خواب قادر به تنفس نخواهد بود.
تشخیص انحراف بینی
معمولا پزشک با معاینه بالینی بینی و بررسی علایم بیمار میتواند انحراف بینی را تشخیص دهد. در بعضی موارد نیز برای کمک به تشخیص دقیق، عکس برداری توصیه میشود.
درمان انحراف بینی
به منظور درمان علائم انحراف بینی در موارد خفیف میتوان از اسپریهای ضد انعقادی، آنتیهیستامین و کورتیکواستروئید استفاده کرد. لازم به ذکر است که استفاده از اسپریهای ذکر شده تنها سبب کنترل علائم شده و تاثیر درمانی ندارد. در موارد شدیدتر توصیه میشود که عمل سپتوپلاستی انجام شود. این عمل معمولا یک ساعته انجام میشود و زخم خارجی بر جای نمیگذارد. بعد از جراحی ممکن است بینی فرد دچار تورم و گرفتگی شود که بعد از چند روز برطرف خواهد شد.
درمان انحراف بینی با عمل بینی
عمل زیبایی بینی یا رینوپلاستی به منظور اصلاح مشکلات ظاهری بینی فرد انجام میشود و از رایجترین جراحیهای پلاستیک است. گاهی عمل سپتوپلاستی با عمل رینوپلاستی به صورت همزمان باهم انجام میشود که به آن سپتورینوپلاستی گفته میشود. لازم به ذکر است که نه تنها این عمل مشکلی برای فرد مذکور ایجاد نخواهد کرد، بلکه سبب صرفهجویی در وقت و هزینه نیز خواهد شد.
روش انجام سپتوپلاستی
به منظور جراحی انحراف بینی، پزشک ابتدا در یک طرف بینی برش ایجاد میکند تا بتواند به تیغه بینی دسترسی پیدا کند. در مرحله بعد غشای مخاطی روی سپتوم را بالا برده و تیغه منحرف شده را در مسیر درست قرار میدهد. سپس هر غضروف و استخوان اضافه که سبب ایجاد مشکل میشود، حذف خواهد شد و در مرحله آخر لایه مخاطی سر جای خود برگردانده میشود.
خطرات سپتوپلاستی
سپتوپلاستی یک جراحی بی خطر است، اما در موار نادری میتواند به صورت بالقوه مشکلات زیر را ایجاد کند:
• خونریزی
• سوراخ شدن تیغه بینی
• از بین نرفتن جای زخم
• تغییر شکل بینی
• کاهش حس بویایی
مراقبتهای بعد از سپتوپلاستی
جراحی انحراف بینی یک عمل سرپایی است که بعد از آن در صورتی که مشکل خاصی پیش نیاید، میتوانید در همان روز به خانه برگردید. بعد از انجام سپتوپلاستی سعی کنید به مدت چند هفته فعالیت زیادی نداشته باشید. فعالیتهای سنگین میتواند سبب افزایش فشار خون شود که در نتیجه آن احتمال خون ریزی افزایش پیدا میکند.
هزینه عمل انحراف بینی
هزینه عمل انحراف بینی از هزینه عمل زیبایی بینی کمتر است و با توجه به این که این جراحی تنها به منظور رفع مشکلات تنفسی بیمار انجام میشود، اغلب شرکتهای بیمه درصد بالایی از هزینه آن را پرداخت میکنند. البته لازم به ذکر است که اگر انحراف بینی شدید باشد و بیمار مشکلات تنفسی حاد داشته باشد، بیمه تکمیلی هزینه عمل انحراف بینی را پرداخت میکند و در غیر این صورت هزینه آن به عهده خود فرد است.
گاهی افراد تصور میکنند که کج بودن بینی همان انحراف بینی است اما باید گفت که ممکن است فردی ظاهر بینیاش کج باشد اما انحراف بینی نداشته باشد. برای برطرف کردن کجی بینی نیاز به عمل زیبایی بینی است که شرکتهای بیمه هزینه آن را پرداخت نمیکنند.
نکات مرتبط با انحراف بینی
پولیپ بینی
پولیپ بینی (Nasal Polyp) یک توده نرم و خاکستری رنگ شبیه خوشه انگور و یا قطره اشک میباشد که ممکن است در سینوسها و یا حفره بینی ایجاد شود. این توده غیر سرطانی بوده و لمس آن دردناک نیست. بعضی پولیپها کوچک هستند و فرد متوجه وجود آنها نمیشود، اما بعضی دیگر بزرگ بوده و علائمی را به وجود میآورد که سبب بروز مشکلاتی برای فرد درگیر میشود. عارضه پولیپ ممکن است در هر سن و جنسی ایجاد شود، اما احتمال بروز آن در افراد بالای 40 سال و خانمها بیشتر است. پولیپ بینی معمولا پایهدار است و در هر دو طرف بینی ایجاد میشود اما ممکن است که تنها در یک سمت بینی نیز به وجود آید.
علت ایجاد سینوزیت
مخاطی که از طریق سینوس تولید و ترشح میشود به واسطه کانالهای کوچکی به بینی انتقال مییابد. در سینوزیت، کانالهای ذکر شده بسته خواهند شد زیرا پوششهای سینوسی دچار التهاب میشوند. سینوزیت حاد اغلب در نتیجه سرماخوردگی ایجاد میشود و یک عفونت ویروسی است. در موارد نادری عفونت باکتریایی ممکن است این بیماری را ایجاد کند.