عوامل بسیاری وجود دارد که می‌تواند باعث خشکی بینی شود، این عوامل شامل محیط زیست، آنفولانزا، عوارض جانبی برخی داروها و بیماری سندرم بینی خالی است. همچنین استفاده از اسپری ضد احتقان، یائسگی و یک بیماری به نام سندروم شوگرن از عوامل ابتلا به خشکی بینی هستند. عفونت در دستگاه تنفسی، فشارخون بالا و بیماری‌های رینیت نیز می‌توانند عامل ابتلا به خشکی بینی باشند؛ بنابراین با این‌که خشکی بینی مشکلی ساده به نظر می‌رسد ولی ممکن است علامت یک بیماری باشد و بهتر است جهت بررسی آن با یک پزشک مشورت کنید.
خشکی بینی بعد از عمل جراحی بینی، مسئله‌ای شایع است. به خصوص اگر در عمل جراحی شما شاخک‌های تحتانی کم شده باشند. سندروم بینی خالی (ENS) ممکن است پس از برخی عمل‌ها مانند: توربینکتومی (برداشتن یا کاهش شاخک‌های بینی) یا ترمیم تیغه بینی و یا حتی روش‌های غیرتهاجمی‌تر مانند لیزر و کرایوتراپی رخ دهد.
شاخک‌های بینی مرطوب‌کننده‌ی بینی هستند و جریان هوای داخل آن را تنظیم می‌کنند؛ بنابراین این شاخک‌ها نقشی اساسی در تنفس طبیعی از راه بینی ایفا می‌کنند.
برداشتن یا کوچک کردن شاخک‌های بینی به علل متفاوتی توسط جراح ENT یا جراح پلاستیک انجام می‌شود که مهم‌ترین آن التهاب طولانی‌مدت شاخک‌هاست.
علائم و نشانه‌های سندروم بینی خالی
این سندروم نشانه‌های مختلفی دارد که برخی از آن‌ها به صورت مستقیم به بینی مربوط هستند و بقیه با بخش‌های دیگر بدن ارتباط دارند. علائم شامل:
• کوتاه بودن تنفس و اشکال در تنفس عمیق
• خشکی و درد بینی
• سینوزیت مزمن
• احساس اذیت کننده‌ی خالی بودن بینی، احساس عدم عبور هوا از بینی با وجود باز بودن بینی
• کاهش احساس بویایی و چشایی با وجود حساسیت به بوهای قوی مثل بوی رنگ و بنزین
• احساس بوی ناخوشایند در بینی
• حساسیت به محرک‌های هوا مثل گردوخاک
• درد صورت و سردرد
• سرگیجه
• پوسته‌پوسته شدن بینی
• خون دماغ شدن
• خشکی گلو
• خشکی چشم‌ها
• آپنه
• بی‌اشتهایی
سندروم خشکی بینی می‌تواند با علائم روانی نیز همراه باشد که شامل:
• مشکلات خوابیدن، کابوس شبانه، خستگی مزمن
• افسردگی
• اضطراب
• مشکل در تمرکز کردن
• اختلال اضطراب اجتماعی
تشخیص سندروم خشکی بینی
معیار یا آزمایش قابل اتکایی برای تشخیص سندروم بینی خالی وجود ندارد. بررسی علائم و نشانه‌ها توسط پزشک و حذف بیماری‌های دیگر که ممکن است علائم مشابهی را با این سندروم داشته باشند، راه تشخیص این بیماری است. در موارد مشکوک می‌توان از یک سواب مرطوب استفاده کرد و آن را به جای شاخک‌های بینی قرارداد تا ببینیم این روش باعث تسکین بیمار می‌شود یا خیر؟ اما این روش هم به عنوان یک روش تشخیصی کامل کاربرد ندارد.
روش‌های درمان سندروم بینی خالی بعد از عمل بینی
وقتی مقدار زیادی از شاخک‌های بینی برداشته شود بینی توان خود را برای کنترل حرارت، رطوبت، تصفیه کردن، بوییدن و احساس جریان هوا از دست می‌دهد که در اثر آن فرد دچار عوارض متعددی می‌شود. افراد مبتلا به سندروم بینی خالی، راه‌های هوایی بینی طبیعی و مشخصی دارند بااین‌وجود آن‌ها طیف گسترده‌ای از علائمی را که نام بردیم تجربه خواهند کرد. بیشتر افراد ترجیح می‌دهند برای ازبین‌بردن نشانه‌هایی که دارند، این بیماری را درمان کنند؛ درمان نکردن این علائم می‌تواند عوارض و آسیب‌های بیشتری ایجاد کند که شامل خون‌ریزی‌های مکرر بینی، سینوزیت، گسترش عفونت‌های دستگاه تنفس می‌شود. هرچند امکان دارد با درمان بینی خشک، علائم آن برطرف شود، اما بسیار مهم است که اول با یک پزشک مشورت کنید تا در صورت وجود عوامل زمینه‌ای با تشخیص درست روند درمان بهتر طی شود.
روش‌های درمانی مرسوم سندروم بینی خالی، بر مرطوب شدن مخاط بینی به صورت موضعی تمرکز دارد. استفاده‌ی مداوم از محلول سالین (نمکی) یا ژل سالین می‌تواند سبب تسکین موقت علائم شود اما پروتئین‌ها و موسین موجود در لایه‌ی مخاطی بینی را نیز شسته و از بین می‌برد. این موضوع سبب می‌شود محیط بینی مستعد رشد باکتری‌های مضر شده و عفونت ایجاد شود؛ بنابراین ممکن است همراه با این روش اسپری‌های آنتی‌بیوتیک نیز تجویز شود. پمادها، روغن‌ها، اسپری‌ها و محرک‌های بینی باعث بهبود خشکی بینی شده و سلامت مخاط باقیمانده بینی در افراد مبتلا به سندرم بینی خالی را حفظ می‌کنند، این فرایند با حفظ رطوبت و ازبین‌بردن عفونت و عوامل محرک انجام می‌شود. این روش درمانی باعث التیام فرد شده ولی درمان قطعی نیست چون باعث برگرداندن شاخک‌های ازدست‌رفته نمی‌شود.
در بعضی موارد مصرف داروهای خلط‌آور یا موکولیتیک توصیه می‌شود. همچنین استفاده از دستگاه‌های بخور به ویژه در اتاق‌خواب و استفاده از ماسک خواب و مرطوب‌کننده موثر می‌باشد.
تغییر سبک زندگی به صورتی که شامل موارد زیر باشد در کاهش علائم سندروم بینی خالی کمک‌کننده است:
• نوشیدن مایعات زیاد و حذف نوشیدنی‌های حاوی کافئین
• تغییر محل زندگی و رفتن به منطقه‌ای با آب‌وهوای مدیترانه‌ای
• استفاده از رژیم غذایی پر آب و سالم
• ورزش منظم که سبب بهبود جریان خون بینی می‌شود
• استفاده از لباس گرم و گرم نگه‌داشتن محل خواب
• استفاده از روغن‌های گیاهی، مانند روغن کنجد
• انجام طب سوزنی
عمل جراحی
بافت شاخک بینی یک بافت بی‌مانند است و نمی‌تواند بهبود پیدا کند، دوباره رشد کند یا جایگزین شود بنابراین؛ جراح نمی‌تواند این شاخک‌ها را دوباره ایجاد کند، بلکه این نوع جراحی بر پایه استفاده از ایمپلنت است. در این جراحی بازسازی فرم هندسی داخل بینی و مسیر عبور هوا انجام می‌شود. این روش باعث بهبود تنفس می‌شود. اما، ایمپلنت‌ها توانایی تولید رطوبت و یا عملکردهای حفاظتی و ایمنی مخاط اصلی شاخک را ندارند.
به‌هرحال با ایجاد برجستگی‌های مناسب در سطح داخل بینی امکان بازسازی بعضی از عملکردهای بینی وجود دارد. فشار بینی و جریان هوای داخل آن توسط ایمپلنت‌ها طبیعی‌تر می‌شود و این امر به بهبود فرد کمک می‌کند. استفاده از ایمپلنت‌ها باعث ایجاد مقاومت در مسیر هوای داخل بینی می‌شود از این طریق احساس جریان هوای داخل بینی طبیعی‌تر خواهد بود؛ همچنین ایمپلنت‌ها باعث می‌شوند گرما و رطوبتی که از طریق هوای برگشتی از ریه وارد بینی می‌شود، به مقدار بیشتری حفظ شود. محل مناسب برای این ایمپلنت‌ها زیر مخاط تیغه بینی، دیواره‌ی خارجی بینی و یا محل شاخک‌ها است.
هنوز شناخت درست و کاملی از سندروم بینی خالی وجود ندارد ولی تحقیقات فراوانی برای شناخت عوامل و درمان آن در جریان است. درمان‌های حاضر بر پایه کاهش علائم این سندروم هستند ولی امید می‌رود یافته‌های محققین به بهبود شرایط درمان قطعی کمک کند.
نکات مرتبط با سندروم بینی خالی بعد از جراحی
انحراف بینی
تیغه بینی، در حالت طبیعی حفره بینی را به دو راه مساوی تقسیم می‌کند. تقسیم فضای حفره بینی به این دلیل است که در صورت یکی بودن آن گردش هوای ایجاد شده ممکن است مانع از تنفس بهینه شود. همچنین دو قسمت بودن راه تنفسی از انتقال عفونت از یک سمت به سمت دیگر جلوگیری می‌کند.
زمانی که انحراف بینی ایجاد می‌شود، تیغه بینی منحرف شده و راه تنفسی در یک سمت بسته‌تر از سمت دیگر می‌شود که این موضوع در عملکرد بینی اختلال ایجاد کرده و سبب بروز مشکلات مربوطه می‌شود.
جراحی مجازی بینی
جدیدترین روش جراحی زیبایی بینی که با بهره مندی از تکنولوژی اسکن و شبیه سازی سه بعدی انجام می‌شود، توانسته است گامی بزرگ در راستای افزایش رضایت متقاضیان جراحی بینی از نتیجه جراحی، بردارد. جراحی مجازی بینی، تا حد بسیار زیادی به متقاضی که قصد عمل بینی دارد، کمک می‌کند تا نتیجه جراحی بینی خود را پیش از انجام جراحی ببینید. طبیعی است که بیشترین استرس برای متقاضیان جراحی بینی، مربوط به نتیجه جراحی است، زیرا متقاضی جز تصور ذهنی، هیچ تصویر دقیقی از چهره بعد از جراحی خود ندارد.
ولی در دنیای امروز که روز به روز در حال پیشرفت است، متقاضی جراحی زیبایی می‌تواند با توجه به اسکن سه بعدی و طراحی سه بعدی صورت و بینی خود، از زوایای مختلف، نتیجه عمل خود را به صورت مجازی و سه بعدی مشاهده کند و نظرات خود را ترسیم شده به جراح خود اعلام کند و در خصوص هر نقطه از بینی خود، نتیجه حاصله از عمل بینی را به صورت مجازی مشاهده کند. به طور مثال متقاضی می تواند قوس بینی خود را تغییر دهد تا حدی که مشاهده کند کدام حالت، موجب می‌شود اجزای بینی و چهره با یکدیگر تناسب بیشتری داشته باشند. در ادامه با مراحل جدیدترین روش جراحی بینی که در آن متقاضی جراحی، می تواند پیش از جراحی، چهره خود را مشاهده کند و با ابزار دقیق مهندسی به آن فرم طراحی شده برسد، آشنا خواهید شد.
اسکن سه بعدی بینی
اسکن سه بعدی صورت از تمامی زوایای چهره بدون استفاده از هیچگونه اشعه ای، انجام می شود. تصویر برداری سه بعدی موجب می شود، جراح و متقاضی جراحی بینی بتوانند تمامی تغییرات مورد نظر را به صورت مجازی بر روی چهره، اعمال نمایند.
قالب کنترلی
مهندسین طراح طب بر اساس طراحی سه بعدی و آنالیز تغییرات بینی، ابزار دقیقی را برای کنترل روند جراحی به منظور رسیدن به فرم دلخواه متقاضی، به عنوان قالب کنترلی، طراحی کرده و با جدیدترین پرینترهای سه بعدی آن را می‌سازند.
این ابزار به جراح این امکان را می‌دهد تا در حین جراحی، فرم بینی را با آن چک کند. اگر قالب بر روی بینی کاملا منطبق نشود، جراح باید تغییراتی را اعمال کند تا بتواند به فرم مورد نظر و طراحی شده، دست یابد. به عبارت دیگر، پایان زمان جراحی، زمانی است که قالب کنترلی به طور کامل بر روی بینی قرار بگیرد.
بنابراین با استفاده از این ابزار (قالب‌های کنترلی)، نگرانی متقاضی جراحی بینی بر طرف خواهد شد که جراح چگونه می‌تواند به فرم ایده آل و طراحی شده برسد.
قالب‌های کنترلی برای انواع بینی‌ها (گوشتی، استخوانی، ترمیم بینی، انحراف بینی و ...) کاربرد دارد و هر قالب مختص به فرم طراحی شده همان فرد می‌باشد و برای فرد دیگری کاربرد ندارد.
هنگامی که قالب کنترلی یا همان قالب بینی طراحی شده متقاضی ساخته می‌شود، در روز جراحی به همراه اطلاعات جراحی و عکس‌های دو بعدی فرد، به کلینیک جراحی ارسال میگردد؛ از آن رو عکس و تصاویر سه بعدی و یا تصاویر اسکن سه بعدی به همراه آنالیز دقیق تغییرات بینی در بورد اتاق عمل نصب میگردد. بنابراین با استفاده از این تکنولوژی، جراح با استفاده از ابزار دقیقی که بر اساس طراحی و سلیقه متقاضی ساخته شده است، جراحی خود را انجام می دهد. این امر توانسته است خطای جراحی را به حد بسیار زیادی کاهش دهد. بنابراین با افزایش دقت جراحی، رضایت متقاضیان جراحی بینی از نتیجه جراحی به صورت چشمگیری افزایش یافته است.
