دلایل و درمان از دست دادن حس بویایی

تغییر در حس بویایی می‌تواند تجربه‌ای ناخوشایند باشد و بر احساس طعم و مزه نیز تأثیر بگذارد؛ اما معمولاً جدی نیست و ممکن است طی چند هفته یا چند ماه بهتر شود. از دست دادن حس بویایی، آنوسمیا نام دارد. برای اکثر افراد احساس بویایی بعد از ۶۰ سالگی کاهش محسوسی پیدا می‌کند و اکثر افراد مسن تقریباً حس بویایی خود را از دست می‌دهند. طبق نظر متخصصان گوش و حلق و بینی، حس بویایی در سنین ۳۰ تا ۶۰ سالگی در اوج است و پس از آن به مرور کاهش می‌یابد. همچنین طبق تحقیقات مشخص شده است که زنان نسبت به مردان حس بویایی بهتری دارند.

دلایل از دست دادن حس بویایی

از دست دادن حس بویایی در اثر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود. مثلاً برخی از نوزادان بدون احساس بویایی متولد می‌شوند. در این موارد سیستم سنجش شیمیایی، مولکول‌هایی را که سیگنال‌ها را به قسمت خاصی از مغز که بو را تشخیص می‌دهد، ارسال نمی‌کند. عصب بویایی یک سیستم عصبی پیچیده است که در بالاترین قسمت بینی قرار دارد. این سیستم عصبی مستقیماً به مغز متصل می‌شود. اگر این بخش از اعصاب تکامل پیدا نکند یا آسیب دیده باشد در این صورت فرد ممکن است حس بویایی خود را از دست بدهد.

علل از دست دادن حس بویایی در افراد مختلف عبارت‌اند از:
• جراحت سر
• آسیب‌دیدگی شدید در قسمت فوقانی بینی
• عفونت‌های شدید تنفسی فوقانی
• پولیپ در حفره‌های سینوس یا مجاری بینی
• سینوزیت
• دود تنباکو
• استنشاق مواد شیمیایی خاص مانند سموم دفع آفات یا آمونیاک برای مدت زمان طولانی (سال‌ها)
• عدم تعادل هورمونی
• مشکلات خاص دندانی
• برخی از داروهای تجویزشده توسط پزشکان
• برخی از داروهای غیرقانونی
• پرتودرمانی (در قسمت سر و گردن)
• سرماخوردگی، آنفولانزا و آلرژی
• برخی از بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی (آلزایمر)
• ابتلا به کووید-۱۹

علائم و نشانه‌ها برای بررسی از دست دادن حس بویایی

احساس بویایی و چشایی با هم پیوند خورده‌اند. بسیاری از افرادی که حس بویایی خود را از دست می‌دهند یا کسانی که بدون حس بویایی به دنیا می‌آیند، توانایی چشایی خود را نیز از دست می‌دهند. مزه به مقدار زیادی به ذرات فرار موجود در خوراکی‌ها بستگی دارد که از طريق حلق به گیرنده‌ها و اعصاب بویایی می‌رسند، بنابراین درک مزه‌ها به ترکیبی از حس بویایی و چشایی وابسته است و اگر حس بویایی به هر علتی از بین بروند درک مزه‌ها به‌شدت کم می‌شود. اگر علائم و نشانه‌های زیادی همراه با از دست دادن حس بویایی دارید، باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید. نشانه‌هایی که باید به آن‌ها دقت کنید شامل موارد زیر است:

• از بین رفتن حس بویایی
• از بین رفتن یا کم شدن حس چشایی
• گرفتگی بینی و احتقان
• عطسه مداوم، آبریزش بینی و آبریزش و خارش چشم‌ها
• کاهش وزن
• سردرد
• خون‌دماغ شدن

ارتباط پولیپ بینی و سینوزیت با از دست دادن حس بویایی

سینوزیت حاد که می‌تواند همراه با عفونت سینوس‌ها و مجرای بینی باشد، باعث تحریک یا گرفتگی موقت داخل بینی می‌شود. این التهاب و گرفتگی سبب از بین رفتن حس بویایی در دوره‌ی عفونت می‌شود. اگر در سال چند بار دچار سینوزیت می‌شوید و استفاده از اسپری‌های بینی و آنتی‌بیوتیک‌ها برای شما کارساز نیست باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید تا در صورت لزوم عمل جراحی انجام دهید. وجود پولیپ در بینی نیز باعث انسداد مجرای بینی و مانع جریان هوا در بینی است؛ بنابراین پولیپ بینی نیز می‌تواند باعث کاهش یا از بین رفتن حس بویایی شود و اگر با درمان‌های دارویی قابل‌حل نباشد نیاز به جراحی خواهد بود.

راه‌حل‌ها و گزینه‌های رفع از بین رفتن حس بویایی

در شرایط خاص مانند سرماخوردگی، عفونت‌های شدید تنفسی فوقانی و آلرژی پس از برطرف شدن بیماری باید حس بویایی خود را بازیابید. اگر علت از بین رفتن حس بویایی آلرژی باشد پزشک برای شما داروهای ضد آلرژی و اسپری بینی تجویز می‌کند. اگر علت این عارضه پولیپ، سینوزیت یا انحراف بینی باشد، جراحی گزینه‌ای مناسب برای بازیابی حس بویایی شما است. در بعضی مواقع، شخصی که حس بویایی خود را از دست داده است، ممکن است بدون هیچ درمان خاصی دوباره آن را به دست آورد. در برخی افراد، بدن قادر است سلول‌های جدیدی را در سیستم عصبی مرکزی بازسازی کند که منجر به بازگشت حس بویایی و چشایی می‌شود. این موضوع دلیلی برای این است که چرا افرادی که بویایی خود را از دست داده اند، گاهی بدون هیچ توضیحی دوباره آن را به دست می‌آورند.

عمل زیبایی بینی و از بین رفتن حس بویایی

پس از عمل زیبایی بینی، تورم و التهاب مجرای بینی کاملاً طبیعی است و این تورم ممکن است به مدت ‌۶ ماه ادامه داشته باشد. تورم مخاط بینی می‌تواند باعث کم شدن یا از بین رفتن موقتی حس بویایی شود؛ اما بررسی‌ها نشان داده است که در بیشتر افراد، با گذشت مدتی از عمل زیبایی بینی، حس بویایی به مرور به حالت طبیعی خود بازمی‌گردد. در مواردی که فرد دچار پولیپ یا انحراف بینی باشد و هم‌زمان با عمل زیبایی بینی جراحی پولیپ و انحراف بینی نیز انجام دهد، پس طی شدن دوران نقاهت و از بین رفتن ورم مجرای بینی، حس بویایی قوی‌تر از قبل خواهد بود که این موضوع معمولاً برای افراد تجربه‌ای خوشایند است.

آیا ممکن است بعد از عمل زیبایی بینی حس بویایی هیچ‌وقت برنگردد؟

یکی از مهم‌ترین مراحل در زمان تصمیم‌گیری برای عمل زیبایی بینی انتخاب جراح و تیم مناسب است. یک جراح حرفه‌ای سلامت تنفس و بویایی شما را در اولویت قرار می‌دهد. کم شدن حس بویایی بعد از عمل زیبایی بینی امری طبیعی است اما این مشکل پس از ۶ هفته بهبود پیدا می‌کند. با رعایت مواردی پس از عمل زیبایی بینی می‌توانید به این امر سرعت ببخشید. گذاشتن دو بالش زیر سر در موقع خواب، اجتناب از خم شدن و محدود کردن مصرف نمک می‌تواند کمک‌کننده باشد؛ اما در موارد نادری ممکن است حس بویایی هرگز بازنگردد. کوچک کردن بیش‌ازاندازه‌ی بینی و از بینی بردن عصب‌های بویایی در حین عمل زیبایی بینی ممکن است عواقب غیرقابل جبرانی داشته باشد. برای پیشگیری از این موارد بهتر است برای عمل زیبایی بینی مجموعه‌ای را انتخاب کنید که قبل از جراحی، بینی را کاملاً آنالیز کنند و با جراحان معتبر همکاری داشته باشند. مجموعه‌ی طراح طب علاوه بر این ویژگی‌ها به کمک تکنولوژی اسکن سه بعدی و ساخت قالب‌های کنترلی تجربه‌ای موفق و خوشایند از عمل زیبایی بینی برای متقاضیان جراحی زیبایی بینی فراهم می‌کند.

نکات مرتبط با دلایل و درمان از دست دادن حس بویایی