جراحی پلاستیک (Cosmetic Surgery) یکی از شاخه‌های جراحی است که به اصلاح شکل ظاهری اجزای بدن می‌پردازد. کلمه پلاستیک از واژه لاتین plasticus به معنای فرم دهی یا شکل دهی نشأت گرفته است. جراح پلاستیک به شخصی گفته می‌شود که بعد از گذراندن دوره تخصصی جراحی عمومی، دوره فوق تخصصی جراحی پلاستیک را نیز گذرانده باشد.
در گذشته تنها اشخاص مشهور و ثروتمند برای این نوع جراحی اقدام می‌کردند، اما امروزه جراحی پلاستیک رواج بیشتری در بین اقشار مختلف جامعه پیدا کرده است.
در این مقاله در خصوص جراحی پلاستیک و موارد مرتبط با آن صحبت شده است.
دلایل انجام جراحی پلاستیک
جراحی پلاستیک شامل انواع جراحی بازسازی (Reconstructive Surgery) و جراحی زیبایی (Cosmetic surgery) است. جراحی بازسازی معمولا به دلیل اصلاح مشکلات مادرزادی و یا مشکلات ایجاد شده بر اثر سوانح از جمله تصادف و آتش‌سوزی انجام می‌شود. یکی از رایج‌ترین مشکلات مادرزادی، شکاف کام و لب در نوزادان است. زمانی که نوزاد به سن مناسبی می‌رسد که بتواند بیهوشی را تحمل کند، جراحی ترمیمی در این خصوص انجام می‌شود. از دیگر موارد مادرزادی می‌توان به رشد نکردن کافی انگشتان، گوش‌های متمایل به بیرون و خال‌های بزرگ اشاره کرد. در خصوص خال‌های بزرگ احتمال بدخیمی نیز وجود دارد و بهتر است که در صورت امکان برداشته شود.
در خصوص مشکلاتی که بر اثر سوانح ایجاد می‌شود، اولویت اول پزشک نجات جان بیمار است و زیبایی در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرد. در خصوص عمل جراحی بازسازی باید توجه داشت که جراحی در صورت امکان به گونه‌ای انجام شود که حداقل جوشگاه ایجاد گردد.
جراحی زیبایی انواع مختلفی دارد و بر نواحی مختلف بدن می‌تواند انجام شود. جراح زیبایی باید قبل از جراحی با مراجعه کننده خود جلسات مشاوره داشته باشد تا بتواند به درک درستی از نیازهای او برسد و علت تمایل او را به جراحی متوجه شود. گاهی افراد مشکلات خاص زیبایی ندارند اما به دلیل بیماری‌هایی نظیر اختلال بدریخت انگاری برای جراحی اقدام می‌کنند. این افراد بعد از جراحی نیز به رضایت نخواهند رسید و پزشک باید در برخورد با این افراد محتاط باشد.
انواع جراحی زیبایی
جراحی زیبایی انواع مختلفی دارد که از جمله آن به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
• جراحی زیبایی بینی
• جراحی افتادگی پلک
• لیفت صورت و گردن
• جراحی زیبایی بازو و ران
• کاهش چربی شکم و پهلو
• جراحی زیبایی غبغب
• جراحی زیبایی ناحیه تناسلی
• جراحی فک و چانه
شیوع جراحی پلاستیک
بیشترین میزان تقاضا برای جراحی پلاستیک در کشور آمریکا می‌باشد و بعد از آن برزیل رتبه دوم را دارد. کشور ایران در این رتبه بندی جایگاه بیستم را دارد. انواع مختلفی از جراحی زیبایی در مناطق مختلف جهان بر اساس فرهنگ و نژاد ممکن است رواج بیشتری داشته باشد. اگر بخواهیم به صورت کلی نگاه کنیم برداشتن چربی شکم، زیبایی سینه و جراحی پلک از رایج‌ترین جراحی‌های زیبایی در سراسر جهان هستند. در خاورمیانه بعد از برداشتن چربی شکم و زیبایی سینه، زیبایی واژن و عمل زیبایی بینی رواج بیشتری دارد. در کشور ایران بیشترین میزان جراحی زیبایی به رینوپلاستی یا عمل زیبایی بینی اختصاص دارد و بعد از آن جراحی پلک و سینه قرار می‌گیرند. البته آمار دقیق را در این زمینه تنها وزارت بهداشت می‌تواند ارائه کند.
روش‌های نوین
بیشترین میزان تقاضا برای جراحی پلاستیک در کشور آمریکا می‌باشد و بعد از آن برزیل رتبه دوم را دارد. کشور ایران در این رتبه بندی جایگاه بیستم را دارد. انواع مختلفی از جراحی زیبایی در مناطق مختلف جهان بر اساس فرهنگ و نژاد ممکن است رواج بیشتری داشته باشد. اگر بخواهیم به صورت کلی نگاه کنیم برداشتن چربی شکم، زیبایی سینه و جراحی پلک از رایج‌ترین جراحی‌های زیبایی در سراسر جهان هستند. در خاورمیانه بعد از برداشتن چربی شکم و زیبایی سینه، زیبایی واژن و عمل زیبایی بینی رواج بیشتری دارد. در کشور ایران بیشترین میزان جراحی زیبایی به رینوپلاستی یا عمل زیبایی بینی اختصاص دارد و بعد از آن جراحی پلک و سینه قرار می‌گیرند. البته آمار دقیق را در این زمینه تنها وزارت بهداشت می‌تواند ارائه کند.
به این منظور قبل از جلسه مشاوره جراحی پلاستیک، از متقاضی توسط اسکنر سه بعدی عکسبرداری می‌شود. در ادامه توسط نرم افزارهای خاص مهندسی، مدل سه بعدی متقاضی ایجاد می‌شود. در جلسه مشاوره با پزشک، متقاضی می‌تواند تمامی خواسته‌های خود را بر مدل سه بعدی اعمال کند و به این ترتیب خواسته و نیاز خود را به راحتی به پزشک منتقل کند. در ادامه بعد از امکان سنجی و تایید پزشک طراحی نهایی برای جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
یکی دیگر از روش‌های مکمل استفاده از قالب‌های پیش ساخته بر اساس طراحی سه بعدی است. به طور مثال به منظور جراحی بینی بر اساس طراحی انجام شده انواع مختلفی قالب کنترلی ساخته می‌شود که هر کدام از آن‌ها در مرحله خاصی از جراحی به عنوان استاندارد مورد استفاده قرار می‌گیرد و دقت و سرعت جراح را برای رسیدن به فرم ایده‌آل بینی متقاضی افزایش می‌دهد.
در حال حاضر روش‌های زیبایی بسیاری پدید آمده که از جراحی‌های غیر ضروری جلوگیری می‌کند. از جمله این روش‌ها می‌توان به تزریق ژل، چربی و بوتاکس و استفاده از لیزر اشاره کرد. استفاده از این روش‌ها هر چند راحت‌تر است و شاید هزینه کمتری داشته باشد، اما معمولا دائمی نبوده و تغییرات ایجاد شده ممکن است بعد از مدتی به حالت اول باز گردد.
انتخاب روش زیبایی
به منظور انتخاب روش زیبایی، بهتر است که با پزشکان مختلف جلسه مشاوره داشته باشید و به کمک آن‌ها روش مناسب را انتخاب کنید. لازم به ذکر است که ممکن است یک روش برای یک شخص مناسب باشد و برای شخص دیگر قابل استفاده نباشد. همچنین گاهی پزشکان با توجه به اینکه دستگاه خاصی را با هزینه زیاد خریداری کرده‌اند ممکن است شما را ترغیب به استفاده از آن کنند که در این صورت بهتر است که قبل از انتخاب در خصوص روش مورد نظر اطلاعات کافی به دست آورید.
نکات مرتبط با جراحی پلاستیک
طراحی سه بعدی بینی برای تزریق ژل و بوتاکس
استفاده از اسکن و طراحی سه بعدی نقطه عطفی در امر پزشکی و مهندسی است که توانسته با ایجاد تعامل فکری بین پزشک و متقاضی و نمایش تغییرات فرم ایده آل چهره متناسب با نظر متقاضی، رضایت مراجعه کنندگان تزریق ژل را افزایش دهد.
با استفاده از این روش، مراجعه کننده پیش از تزریق ژل می‌تواند مدل سه بعدی چهره پس از تزریق خود را مشاهده کند و تمامی تصورات ذهنی خود را به صورت سه بعدی و مجازی عملی سازد. همچنین او می‌تواند مناسب‌ترین فرم چهره که حداکثر جذابیت را به همراه دارد، متناسب با نسبت‌های طلایی چهره، مشاهده کند. به طور مثال فرد متقاضی با تصور تزریق ژل لب اقدام به تزریق ژل می‌نماید، اما با استفاده از طراحی سه بعدی متوجه می‌شود که با تزریق و فرم دهی چانه نتیجه مطلوب‌تری خواهد گرفت. بنابراین به جای تزریق ژل لب می‌تواند با انتخاب صحیح، برای چانه اقدام به تزریق ژل نماید.
قالب کنترلی
مهندسین طراح طب بر اساس طراحی سه بعدی و آنالیز تغییرات بینی، ابزار دقیقی را برای کنترل روند جراحی به منظور رسیدن به فرم دلخواه متقاضی، به عنوان قالب کنترلی، طراحی کرده و با جدیدترین پرینترهای سه بعدی آن را می‌سازند.
این ابزار به جراح این امکان را می‌دهد تا در حین جراحی، فرم بینی را با آن چک کند. اگر قالب بر روی بینی کاملا منطبق نشود، جراح باید تغییراتی را اعمال کند تا بتواند به فرم مورد نظر و طراحی شده، دست یابد. به عبارت دیگر، پایان زمان جراحی، زمانی است که قالب کنترلی به طور کامل بر روی بینی قرار بگیرد.
بنابراین با استفاده از این ابزار (قالب‌های کنترلی)، نگرانی متقاضی جراحی بینی بر طرف خواهد شد که جراح چگونه می‌تواند به فرم ایده آل و طراحی شده برسد.
قالب‌های کنترلی برای انواع بینی‌ها (گوشتی، استخوانی، ترمیم بینی، انحراف بینی و ...) کاربرد دارد و هر قالب مختص به فرم طراحی شده همان فرد می‌باشد و برای فرد دیگری کاربرد ندارد.
هنگامی که قالب کنترلی یا همان قالب بینی طراحی شده متقاضی ساخته می‌شود، در روز جراحی به همراه اطلاعات جراحی و عکس‌های دو بعدی فرد، به کلینیک جراحی ارسال میگردد؛ از آن رو عکس و تصاویر سه بعدی و یا تصاویر اسکن سه بعدی به همراه آنالیز دقیق تغییرات بینی در بورد اتاق عمل نصب میگردد. بنابراین با استفاده از این تکنولوژی، جراح با استفاده از ابزار دقیقی که بر اساس طراحی و سلیقه متقاضی ساخته شده است، جراحی خود را انجام می دهد. این امر توانسته است خطای جراحی را به حد بسیار زیادی کاهش دهد. بنابراین با افزایش دقت جراحی، رضایت متقاضیان جراحی بینی از نتیجه جراحی به صورت چشمگیری افزایش یافته است.